ΟΙ ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΕΜΦΙΑΛΩΜΕΝΟΥ ΝΕΡΟΥ.

Εμφιαλωμένο νερό (μειονεκτήματα)

• Η περιεκτικότητα σε φθόριο των περισσότερων εμφιαλωμένων νερών είναι χαμηλή. Το φθόριο είναι μια σημαντική θρεπτική ουσία, ειδικά στα πρώτα χρόνια της παιδικής ηλικίας, για την ισχυρή ανάπτυξη δοντιών και κόκκαλων. Κατά μέσον όρο, τα παιδιά (1-3 χρονών) απαιτούν 0.7 mg φθόριο ανά ημέρα, και οι ενήλικες χρειάζονται 3.4 mg/ημέρα. Σε πολύ λίγα εμφιαλωμένα νερά η περιεκτικότητα σε φθόριο καλύπτει τη συνιστώμενη καθημερινή πρόσληψη φθόριο των παιδιών και αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει στιγματισμό των δοντιών.
• Οι πηγές εμφιαλωμένου νερού είναι ευάλωτες στους γεωργικούς ή βιομηχανικούς ρύπους.
• Η ασφάλεια και η ποιότητα των εμφιαλωμένων νερών που παράγονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση
ρυθμίζονται κατά ένα μεγάλο μέρος από τις κυβερνήσεις με στάνταρ που κυμαίνονται σε ένα πολύ μεγάλο εύρος. Αντίθετα, οι δημοτικές παροχές νερού πρέπει να τηρούν τους εθνικά ομοιόμορφους κανονισμούς και πρέπει να ελέγχονται καθημερινά για φυτοφάρμακα και πολλούς άλλους μολυσματικούς παράγοντες.
• Μερικές μάρκες εμφιαλωμένου νερού έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε νάτριο. Πολλοί Ευρωπαίοι καταναλώνουν κατά μέσο όρο 1.5 έως 3 φορές παραπάνω από τη συνιστώμενη καθημερινή πρόσληψη νατρίου (2.400 mg). Εμφιαλωμένο νερό που έχει νάτριο περισσότερο από 10 mg/λίτρο δεν είναι μια καλή επιλογή για τους ανθρώπους που πάσχουν από υπέρταση ή καρδιά ή ασθένειες των νεφρών.
• Ελάχιστες μάρκες εμφιαλωμένου νερού έχουν την συνιστώμενη περιεκτικότητα σε Ασβέστιο
(μίνιμουμ 30mg/L, Ιδανικά 40-80 mg/L) και Μαγνήσιο (μίνιμουμ 10mg/L, Ιδανικά 20-30 mg/L).
Σύνηθες είναι να υπάρχει περίσσεια από το ένα στοιχείο και σχεδόν μηδαμινή παρουσία από το άλλο, αυξάνοντας έτσι τις πιθανότητες για μελλοντική ανάπτυξη συγκεκριμένων παθήσεων (καρδιαγγειακές νόσοι, ουρολιθίαση, χολολιθίαση, κ.ά). στον συστηματικό καταναλωτή.
• Η συσκευασία μπορεί να είναι ένας πιθανός κίνδυνος για την υγεία. Οι τύποι των υλικών συσκευασίας υποδεικνύονται σε κάθε μπουκάλι. Τα πλαστικά μπουκάλια που γίνονται από
Πολυβινυλοχλωρίδιο (PVC*) ή Πολυαιθυλένιο (PET*, HDPE, PE) χρησιμοποιούνται ευρέως για
όλους τους τύπους νερών σε πολλές χώρες. Έρευνες έχουν δείξει ότι η διάλυση των συστατικών
των πλαστικών μπουκαλιών και η πρόσμειξη τους στο νερό αυξάνεται ανάλογα με το χρόνο αποθήκευσης τους ή όταν διατηρούνται σε θερμοκρασία μεγαλύτερη από τη θερμοκρασία δωματίου. Μερικά από αυτά τα συστατικά μπορούν να είναι καρκινογόνα, όπως π.χ. το χλωριούχο βινύλιο στα μπουκάλια από PVC. Eυστυχώς έρευνα σε αυτόν τον τομέα είναι περιορισμένη
• Οι εμφιαλώτριες εταιρίες δεν απαιτείται να βάζουν ημερομηνίες παραγωγής στα προϊόντα τους.
Κατά συνέπεια, οι καταναλωτές δεν μπορούν να ξέρουν για πόσο καιρό το εμφιαλωμένο νερό ήταν στο ράφι του σουπερμάρκετ. Μάλιστα έχει διαπιστωθεί ότι προκειμένου να καλυφθεί η τεράστια ζήτηση εμφιαλωμένου νερού κάθε καλοκαίρι, πολλές παρτίδες μπουκαλιών που βγαίνουν προς πώληση μετά τον Ιούνιο, έχουν παραχθεί από το χειμώνα ή ακόμα και χρόνια πριν.
• Το εμφιαλωμένο νερό δεν είναι αποστειρωμένο (με εξαίρεση το πόσιμο νερό για μωρά) και
περιέχει μικρές ποσότητες βακτηριδίων που προϋπήρχαν φυσικά στο νερό ή εισάγονται κατά τη
διάρκεια των διαδικασιών της εμφιάλωσης.
• Το εμφιαλωμένο νερό είναι ακριβότερο από το πόσιμο νερό δικτύου από δημοτικές πηγές
• Τα απορρίμματα που δημιουργούν τα εκατομμύρια τόνοι πλαστικών μπουκαλιών που καταναλώνονται ανά τον πλανήτη προκαλούν μείζον περιβαλλοντικό πρόβλημα καθώς απαιτούνται εκατοντάδες χρόνια για να αποσυντεθούν.

*PVC - PolyVinyl Chloride - Πολυβινυλοχλωρίδιο, [-CH2CHCl-]n : Πολυμερές υλικό που η παρουσία χλωρίου το καθιστά σχεδόν άκαυστο, σ.τ. = 240 οC. Οι μηχανικές ιδιότητές του μπορούν να τροποποιηθούν σε ευρύτατα όρια ανάλογα με την περιεκτικότητα σε πλαστικοποιητή (φθαλικοί και φωσφορικοί εστέρες). Ευρύτατα χρησιμοποιούμενο μεταξύ άλλων για κατασκευή σωλήνων ύδρευσης και ως μονωτικό καλωδίων.
*PET - PolyEthylene Terephthalate - Πολυτερεφθαλικός εστέρας αιθυλενογλυκόλης. Πολυεστερικό πολυμερές, χρησιμοποιούμενο μεταξύ άλλων για την κατασκευή πλαστικών φιαλών για φυσικά νερά και αναψυκτικά και ως υπόστρωμα του μαγνητικού υλικού στους εύκαμπτους δίσκους υπολογιστών και των ταινιών ήχου/βίντεο.

Χημικές Ουσίες – Μικροοργανισμοί

Το εμφιαλωμένο νερό είναι δυνατόν να μολυνθεί με χημικές ουσίες ή παθογόνους μικροοργανισμούς. Η παρουσία των χημικών ουσιών μπορεί να προέρχεται από παραπροϊόντα απολύμανσης του εξοπλισμού (παρουσία βρωμικών, υπολειμματικό χλώριο κ.α.), από κακό σχεδιασμό του εξοπλισμού ή κακής συντήρησής του (π.χ. κίνδυνος διαρροής λαδιού μηχανής), από τη χρήση ακατάλληλων ή ακάθαρτων υλικών συσκευασίας (μετανάστευση μονομερών ή ρύπων), από το περιβάλλον κατά την αποθήκευση, από ελλιπή προστασία της πηγής υδροληψίας κ.α.
Η παρουσία παθογόνων μικροοργανισμών κυρίως οφείλεται στα υλικά συσκευασίας (ελλιπής πλύση γυάλινων φιαλών), στον εξοπλισμό (μη υγιεινού τύπου σχεδιασμός, με πολλά νεκρά σημεία και δυσκολία στον καθαρισμό και την απολύμανση), στο προσωπικό (ελλιπής εκπαίδευση και ενημέρωση σε θέματα υγιεινής και ασφάλειας των τροφίμων) και στον περιβάλλοντα χώρο. Η παρουσία παθογόνων μικροοργανισμών είναι δυνατόν να οφείλεται επίσης σε μολυσμένη πηγή υδροληψίας ή σε μολυσμένο υδροφόρο ορίζοντα.
Η παρουσία ξένων σωμάτων όπως θραύσματα γυαλιού, πλαστικών, μετάλλων, σκόνης και ακαθαρσιών είναι δυνατή και θα πρέπει να αποφεύγεται με την αυστηρή εφαρμογή κανόνων υγιεινής.

Εμφιαλωμένο Νερό και Επιπτώσεις στο Περιβάλλον

H συσκευασία και η διάθεσή του απαιτούν τεράστιες ποσότητες πετρελαίου, ανήκει στα πιο επιβαρυντικά για τον πλανήτη απόβλητα, μιας και η αποσύνθεσή του διαρκεί περίπου 500 χρόνια, ενώ κοστίζει στον καταναλωτή όσο και η αμόλυβδη βενζίνη. Kι όμως, το εμφιαλωμένο νερό κερδίζει συνεχώς όλο και περισσότερους πιστούς, ακόμα και σε περιοχές όπου το νεράκι της βρύσης δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από το επώνυμο εξαδελφάκι του στο πλαστικό μπουκάλι.
Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Ινστιτούτου Πολιτικής για τη Γη (Earth Policy Institute), η παγκόσμια κατανάλωση εμφιαλωμένου νερού έφθασε το 2004 τα 154 δισεκατομμύρια λίτρα από 90 δισ. που ήταν το 1999, σημειώνοντας αύξηση 57%. Φυσικά, οι μεγαλύτεροι καταναλωτές εμφιαλωμένου νερού είναι οι HΠA, που «ξεδίψασαν» με πάνω από 26 δισ. λίτρα το 2004. Στη
δεύτερη θέση βρίσκεται το Μεξικό με 18 δισ. λίτρα, ακολουθούν Kίνα και Βραζιλία με περίπου 12 δισ. λίτρα τον χρόνο η καθεμία, ενώ έπονται οι Ιταλία και Γερμανία που καταναλώνουν λίγο
παραπάνω από 10 δισ. λίτρα ετησίως.

Οι Ιταλοί

Oσον αφορά στην κατά κεφαλή κατανάλωση εμφιαλωμένου νερού, τα πρωτεία κατέχουν οι Ιταλοί, οι οποίοι το 2004 ήπιαν 184 λίτρα, ακολουθούν το Μεξικό και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα με 169 και 164 λίτρα κατ' άτομο, το Βέλγιο και η Γαλλία με περίπου 146 λίτρα και η Iσπανία με 137 λίτρα εμφιαλωμένου νερού το άτομο τον χρόνο.
Αντίστοιχη προτίμηση προς το εμφιαλωμένο νερό δείχνουν όμως όλο και περισσότεροι Έλληνες. Σύμφωνα με στοιχεία της ICAP, ο μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης στην κατανάλωση εμφιαλωμένου νερού στη χώρα μας την τελευταία δεκαετία είναι της τάξης του 10%. Μάλιστα, σε περιοχές όπου η ποιότητα του νερού των δικτύων δεν είναι καλή, υπάρχει υψηλή συγκέντρωση νιτρικών κ.λπ., οι κάτοικοι καλύπτουν με εμφιαλωμένο νερό όλες τις ανάγκες του νοικοκυριού.
Είναι χαρακτηριστικό ότι κάθε χρόνο στις χωματερές καταλήγουν περισσότερα από 1 δισεκατομ-
μύριο πλαστικά μπουκάλια νερού. Να σκεφθεί κανείς ότι το εμφιαλωμένο νερό κοστίζει έως και
10.000 φορές περισσότερο από το νερό της βρύσης.
Oπως όμως επισημαίνει στην έκθεσή του το ανεξάρτητο αμερικανικό ινστιτούτο, το εμφιαλωμένο
νερό, εκτός από την τσέπη του καταναλωτή, βλάπτει σοβαρά και το περιβάλλον. Η μεταφορά του προϋποθέτει την καύση τεράστιων ποσοτήτων ορυκτών καυσίμων, εκλύοντας ανάλογη ποσότητα αερίων του θερμοκηπίου.
Σχεδόν το 1/4 της συνολικής ποσότητας εμφιαλωμένου νερού που διακινείται διεθνώς διασχίζει εθνικά σύνορα προκειμένου να φθάσει στους καταναλωτές, μεταφερόμενο με πλοία, τρένα ή φορτηγά, χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά.

Παράγωγο πετρελαίου

Ορυκτά καύσιμα, όμως, απαιτούνται και για τη συσκευασία του νερού. Kατά κύριο λόγο, οι φιάλες κατασκευάζονται από πολυεστέρα τερεφθαλικού πολυαιθυλενίου, το γνωστό PET, που ναι μεν αποτελεί θεωρητικά καλύτερο υλικό από το PVC, το οποίο ανακυκλώνεται πολύ δύσκολα, αλλά δεν παύει να αποτελεί παράγωγο του αργού πετρελαίου. Είναι χαρακτηριστικό ότι η παρασκευή πλαστικών μπουκαλιών για την κάλυψη της ζήτησης των Αμερικανών για εμφιαλωμένο νερό απαιτεί πάνω από 1,5 εκατ. βαρέλια πετρελαίου το χρόνο, το οποίο θα έφθανε για να κινηθούν 100.000 αυτοκίνητα για ένα χρόνο. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η εμφιάλωση νερού απαιτεί 2,7 εκατ. τόνους πλαστικού.
Ακόμα πιο επιβαρυντική για το περιβάλλον, ωστόσο, είναι η απόρριψη των χρησιμοποιημένων
πλαστικών φιαλών, ελάχιστες από τις οποίες οδηγούνται στην ανακύκλωση. Στις HΠA, έχει υπολογιστεί ότι το 86% των πλαστικών μπουκαλιών νερού καταλήγει στα σκουπίδια. Αλλά και στην Ελλάδα, όπου η ανακύκλωση παραμένει ακόμη άγνωστη έννοια, τα πλαστικά μπουκάλια
αντιπροσωπεύουν το 20% των απορριμμάτων, τη στιγμή που σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες των «15» το αντίστοιχο ποσοστό κυμαίνεται μεταξύ 1%-3%. H Ελλάδα συγκαταλέγεται ανάμεσα στις χώρες με το χαμηλότερο ποσοστό ανακύκλωσης πλαστικού (1%) - σε καμία άλλη χώρα της Δυτικής Ευρώπης το αντίστοιχο ποσοστό δεν είναι μικρότερο του 5%. «Εάν βάλουμε τα πλαστικά μπουκάλια που καταναλώνουμε στην Ελλάδα όρθια το ένα δίπλα στο άλλο, θα καλύψουμε πάνω από τέσσερις φορές την ακτογραμμή της χώρας μας (16.000 χλμ.) και πάνω από μιάμιση φορά την ακτογραμμή όλης της Μεσογείου (45.000 χλμ.)», τονίζει χαρακτηριστικά ο πρόεδρος της Οικολογικής Εταιρείας Ανακύκλωσης κ. Φίλιππος Κυρκίτσος. «Αγοράζουμε εμφιαλωμένο νερό, το οποίο καταναλώνουμε σε ελάχιστο χρόνο και μας μένει η συσκευασία. Tο νερό είναι φθηνό, η συσκευασία κοστίζει. Ουσιαστικά δηλαδή αγοράζουμε σκουπίδια».

Απόρριψη πλαστικών

H καύση των πλαστικών φιαλών δεν ενδείκνυται, καθώς παράγει τοξικά υποπροϊόντα, όπως χλώριο και στάχτη, που περιέχει βαρέα μέταλλα. Tην ίδια ώρα όμως η ταφή τους, σημαίνει ότι η βιοαποδόμησή τους θα καθυστερήσει έως και 1.000 χρόνια. «Υπό συνθήκες χωματερής μπορούν
να παραμείνουν ‘κοντά μας’ για εκατοντάδες χρόνια. Oι ιστορικοί του μέλλοντος θα αναρωτιούνται
γιατί καταναλώναμε τόσο πλαστικό», σημειώνει ο κ. Kυρκίτσος. O ίδιος επισημαίνει επίσης ότι,
εκτός από την αργή αποδόμησή τους, το πρόβλημα με τα πλαστικά μπουκάλια είναι και ότι καταλαμβάνουν πολύ μεγάλο χώρο στις χωματερές, αφού δύσκολα συμπιέζονται. «Eχει βρεθεί ότι ο όγκος που καταλαμβάνουν είναι 2,5 φορές το βάρος τους. Δηλαδή στην Ελλάδα, οι μισές
χωματερές και οι XYTA είναι γεμάτοι με πλαστικό. Aν τα αφαιρούσαμε, θα διπλασιάζαμε τον
χρόνο ζωής των χωματερών».
Επιπλέον, η απόρριψη πλαστικών μπουκαλιών εγκυμονεί μεγάλους κινδύνους και για τα άλλα
είδη ζωής του πλανήτη. Από τα πλαστικά πεθαίνουν κάθε χρόνο πάνω από ένα εκατομμύριο
μεγάλα πουλιά που απειλούνται με εξαφάνιση, καθώς και πάρα πολλά θαλάσσια είδη.
H αλματώδης αύξηση στην κατανάλωση εμφιαλωμένου νερού, φυσικά, σημαίνει ότι όλο και
περισσότερο νερό αντλείται από τις περιοχές όπου βρίσκονται εγκατεστημένα τα εργοστάσια των
μεγάλων παραγωγών. Oπως αναφέρει στην έκθεσή του το Ινστιτούτο Πολιτικής για τη Γη, η
άντληση νερού από την Coca-Cola σε πηγές της Ινδίας για την παραγωγή του εμφιαλωμένου νερού «Dasani» και άλλων ποτών έχει προκαλέσει προβλήματα υδροδότησης σε περισσότερα από 50 χωριά της περιοχής. Ανάλογα κρούσματα έχουν καταγραφεί και εντός των HΠA, όπως, για παράδειγμα, στο Τέξας και στην περιοχή Great Lakes, όπου οι αγρότες αντιμετωπίζουν πρόβλημα στην παροχή νερού.

To 40% είναι από τη βρύση!

Είναι τουλάχιστον το εμφιαλωμένο νερό πιο υγιεινό από το νερό της βρύσης; Σε ορισμένες περιπτώσεις, ναι, δεδομένου ότι 1,1 δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό.
Σύμφωνα ωστόσο με το Ινστιτούτο Πολιτικής για τη Γη, το 40% του εμφιαλωμένου νερού δεν είναι τίποτε άλλο από νερό της βρύσης! Πολύ συχνά, η μόνη διαφορά με το τρεχούμενο νερό είναι η προσθήκη μεταλλικών αλάτων, τα οποία δεν έχουν αξιοσημείωτα οφέλη για την υγεία (σε μεγάλες ποσότητες είναι μάλλον επιβλαβή). Aς μην πάμε όμως μακριά. Σε ελέγχους που διενεργήθηκαν από τον EΦET την περίοδο 2003-2004 σε σύνολο 542 δειγμάτων από 25 εταιρείες, ο μικροβιολογικός έλεγχος έβγαλε ακατάλληλο το 2% των δειγμάτων, ενώ ο χημικός έλεγχος «έκοψε» το 3% των δειγμάτων.

Ο Μεγαλύτερος Κίνδυνος των Εμφιαλωμένων Νερών

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος που προκύπτει από τα εμφιαλωμένα νερά είναι ο εξής : Σε κάθε φιάλη αναγράφεται με πολύ ψιλά γράμματα, που δύσκολα διαβάζει κανείς, αυτό που υποχρεούνται οι εμφιαλώτριες εταιρίες από το νόμο να αναγράψουν εμφανώς: ‘Το παρόν να φυλάσσεται σε δροσερό και σκιερό μέρος (θερμοκρασία μέχρι 18 βαθμούς Κελσίου)’. Ως γνωστό όμως σχεδόν κανένας από τους αποθηκευτικούς χώρους εμφιαλωμένων δεν τηρεί τις παραπάνω προϋποθέσεις, ειδικά την άνοιξη και το καλοκαίρι. Τα μπουκάλια μεταφέρονται με ψυγεία ή αφήνονται σε αποθήκες από λαμαρίνα και βράζουν στην κυριολεξία, ή πετιούνται στα πεζοδρόμια κάτω από τον ήλιο, ή σε αποθήκες μη κατάλληλες για αποθήκευση. Αυτό σημαίνει άνοδο της θερμοκρασίας εντός του πλαστικού,δημιουργία ενώσεων και πολλαπλασιασμό των μικροβίων με γεωμετρική πρόοδο, που όχι μόνο κάνουν το νερό ακατάλληλο προς πόση, αλλά και άκρως επικίνδυνο για την υγεία μας.
Το χειρότερο είναι ότι τις περισσότερες φορές προτιμάμε το εμφιαλωμένο για τα παιδιά ή τους
ηλικιωμένους ή σε ανθρώπους υψηλού κινδύνου (παθήσεις νεφρών, χολής, αρθρώσεις κλπ ) μη
γνωρίζοντας πως κάποια κακή παρτίδα εμφιαλωμένου, μπορεί να αποβεί μοιραία.

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: Χούλης Κωνσταντίνος - Μηχανολόγος Μηχανικός - MySpring
Ερευνητής Ποιότητας και Επεξεργασίας Πόσιμου Νερού


Πηγές αρθογραφίας

1. Bottled Water – to drink or not to drink? Iowa State University – University Extension, U.S.A.
March 2000, Prepared by Oksana Matvienko (extension graduate Assistant), Elisabeth Schafer
(Ph.D., extension nutritionist) and Diane Nelson (extension communication specialist).
2. Παγκόσμιο Κέντρο Ελέγχου Νόσων και Ασθενειών (Center for Disease Control).
3. Water Quality Association (Μη κερδοσκοπικός οργανισμός).
4. World Health Organization, 'Guidelines for Drinking Water Quality'.
5. Οδηγός Υγιεινής για τις Επιχειρήσεις Εμφιάλωσης Νερού, Οδηγός Υγιεινής Νο 5,
Υπουργείο Υγείας , Λευκωσία, Κύπρος 2006
6. http://en.wikipedia.org/wiki/Bottled_water

ΠΗΓΗ: http://wwwvigla.blogspot.com